Гәыма (атәылаҿацә)
| Гәыма | |
|---|---|
| Аԥсуа Агьежьыра, Атәылаҿацә Аҟәа | |
 Абираҟ | |
| Аҳҭнықалақь | Кьалашәыр |
| Ауааԥсыра рхыԥхьаӡара | ҩык |
Гәыма, мамзаргьы Гәымтәи (Аԥсуа) Агьежьыра — Аԥсны аҭоурыхтә тәылаҿацәуп.
Аҭоурых
[аредакциазура | акод аредакциазура]Гәыма — Аԥсны аҭоурыхтә тәылаҿыцәуп. Гәымтәи Агьежьыра, мамзаргьы усҟантәи аамҭазы атәылаҿацә Аҟәа, раԥхьаӡатәи анапхгаҩыз дҟалеит Қьалышь-беи Чачба. Ари ҟалеит 1770 шықәсазы, нас, 1780 шықәсазы Қьалышь-беи Аԥсны данахагылаз, Гәыма ааныжьны дцеит. 1804 ашықәсазы Қьалышь-беи зықәра наӡахьоу иԥацәа адгьылқәа рзишеит, Гәымтәи Агьежьыра иоуит Ҳасан-беи Чачба; Аҳра иуан 1804-1821 шықәсқәеи 1828-1838 шықәсқәеи рыбжьара. Ҳасан-беии иан-ҵабалуаҩ Рабиа-ҳаными рнапхгара аҵаҟа. Уи ихаан Гәыма аҳҭнықалақьс иаан Кьалашәыр, зегь реиҳа ибеианы иҟалеит, убраҟа акәын аерман-аҭырқәтәи ахәаахәҭцәа ахьнеиуаз, аџьармыкьа ду ахьыҟаз. Ҳасан-беи Аԥсны анырра ду иман, аҳ иашьеиԥа ари игәаԥхомызт. Ҳасан-беи Ҵабалтәи аекспедициа далацәажәарц дааит. Ашьҭахь итәарҭахь дцеит, Амҩан Ешыра ақыҭаҿ даангылеит, уаҟа Михаил инапаҵаҟа иҟаз Хакәыцә ашҳам иржәит, уи ашьҭахь Кьалашәыр данааи дыԥсит. Нас иҷкәын Дырмит анапхгара аура далагеит. Аха еиҭах Дырмит анырра ӷәӷәа иоуит. Насгьы, иаб иеиԥш, Михаил ашҳам идиҵеит. Наҟ-наҟ атәылаҿацә ҭацәын, аха дук мырҵыкәа Михаил ихаҭагьы Воронежҟа дахыргеит, Аԥсуа Аҳра ахаҭа иқәганы, Аԥсуа Агьыжьыраны иҟарҵеит.
Аҳҭнықалақь
[аредакциазура | акод аредакциазура]Гәыма аҳҭнықалақь Кьалашәыр акәын. Аԥсны зегь реиҳа ибеиаз аҭыԥын, шамахамзар, Аԥсны аҩбатәи аҳҭнықалақьны иҟаларакәын. Абар Пол Гибал ари аџьырмыкьа дашыхцәажәо:
"...Кьалашәыр ҳааит...аџьармыкьа, раԥхьатәи ахәаԥшраан, иԥшӡоуп. Уи 50-ҟа раҟара аҟәардәқәа рыла ишьақәгылоуп, урҭ аԥенџьырқәа рыла еиқәыршәоуп, урҭ рҿы асаркьа аҭыԥан акьыԥхь ҭарҵоит. Аҳауа ахьҭынчу иабзоураны, ас еиԥш иҟоу аԥенџьырқәа рызхоит. Аџьармыкьа агәҭантәи ахәҭа аԥшьганеиҟараиаша ҭыԥ хәыҷы аформа амоуп"[1]
Алитература
[аредакциазура | акод аредакциазура]- Гәымба Михаил, Сафар-беи = Сефербей, Аҟәа, 2017.
- Гәымба Михаил, Аԥсуа Аҳра 20-50 шш рыҩныҵҟа. = Абхазское княжество в 20-х - 50-х годах XIX веке., Аҟәа: Печатный дом, 2022.
- Гәымба Михаил, Ҳасан-беи = Гасанбей, Аҟәа, 2012.
Азгәаҭақәа
[аредакциазура | акод аредакциазура]- ↑ Сафар-беи. Гәымба Михаил.