Просмотр кода страницы Гьаргь ацқьа ихьӡала Елыр иҟоу ауахәама

[[Афаил:Ilori church.JPG|мини|Елыртәи ауахәама]]
'''Гьаргь ацқьа ихьӡала Елыр иҟоу ауахәама''' ({{lang-ka|ილორის წმინდა გიორგის ეკლესია}}) — [[Аԥсны]] XI ашәышықәса иаҵанакәа архитектуратә баҟа, иргылоуп [[Елыр]] ақыҭа агәҭаны. Абжьарашәышықәсақәа рхаан абри ауахәама акрызҵазкәаз ақырҭуа ныҳәарҭан. Илԥшааху изышәареи зхаҭабзиара ҳараку анагӡашьеи абзоурала, абри ауахәама абжьарашәышықәсақәа раан Қырҭтәыла арегионқәа рсахьаркыратә хырхарҭақәа аазырԥшуаз аргыламҭақәа иреиуп. 
2006 шықәса абҵара 7 рзы, Қырҭтәыла ахада идҵа ала, ауахәама анашьан амилаҭтә ҵакы змоу иеиҭамҵуа акультуратә баҟа акатегориа<ref>{{Cite web |url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/99220 |title=საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება № 665, 2006 წლის 7 ნოემბერი, ქ. თბილისი, კულტურის ზოგიერთი უძრავი ძეგლისათვის ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის მინიჭების შესახებ |access-date=2020-12-31 |archive-date=2019-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190701154918/https://matsne.gov.ge/ka/document/view/99220 |url-status=dead }}</ref>.
[[Афаил:ილორის ტაძარი.JPG|мини|слева|Гьаргь ацқьа ихьӡала Елыра игылоу ауахәама ]]

== Аҭоурых-архитектуратә ахцәажәара ==
Елыратәи Гьаргь ацқьа ихьӡ зху ауахәама иаамҭаркуп XI ашәышықәса. Ауахәама беан ақьырсианратә ацқьарақәа рыла. Ахыннатә уи Одышь амрагылара-аладахьтәи аганахь ауахәама- аберҭыԥқәа ауахәаматә маҭәақәа ркасса, уаҟа даараӡа ирацәаны ауахәаматә ацқьарақәеи акыр иаԥсаз амаҭәақәеи ахьышьҭаз акәын, урҭ ируакуп Бедиатәи аҿагьы. Елыратәи Гьаргь ацқьа ихьӡ зху ауахәама адҩылақәа ҟаҵоуп ақырҭуа аҩыра аҿиара аҳракырақәа рыхԥагьы рыла: ахалагарҭатә, нусхури, мхедрули (арратә) рыла анҵамҭақәа. Убри аҟнытә, адҩылақәа раамҭаркра ала, ианызҵоз аӡәы иакәзар ҟалоит. XI ашәышқәса инаркны ицәахуп аџьоуҳар зну аԥенџьыр аҿаԥшылара, аԥынгыла, афронтон иаакәыршаны аџьоуҳарла иҟаҵоу аиашакәакьа ахаҳә аџьар зну, амрагыларатә афасад аҟны Гьаргь ацқьа арелефтә исахьа.

== Ҳаамҭазтәи аҭагылазаашьа ==
Иахьатәи аҭагылазаашьала, ақырҭуа ауахәама аурыс аҟәырч ахадыргылеит, адәахьылатә анаҿаԥшылареи, аҩнуҵҟа ахәҭаки ашкәакәа ԥштәыла иршәит, амрагыларатәи аган, ақырҭуа адҩыларақәа ахьыҟаз, зегьы аныхны ҿыц ишьыхуп. Елыратә ауахәама ианашьоуп амилаҭтә ҵакы змоу астатус. <ref>{{Cite web |url=http://www.rustavi2.com/news/news_textg.php?id_news=39396&pg=1&im=main&ct=0&wth= |title=ოკუპანტებმა ქართული ტაძარი შეურაცხყვეს // Rustavi 2 Broadcasting Company |accessdate=2010-11-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101120060618/http://www.rustavi2.com/news/news_textg.php?id_news=39396&pg=1&im=main&ct=0&wth= |archivedate=2010-11-20 }}</ref><ref>[http://www.newsru.com/religy/22nov2010/ilori.html В Тбилиcи озабочены ситуацией с грузинскими храмами в Абхазии //  NEWSru.com]</ref> 

== Ажәытәра ==
[[1868]] шықәсазы абаҟа ибит, дахцәажәеит Димитри Бақраӡе. [[1888]] шықәсазы Аԥсны аекспедициала дыҟан А.М. Павлинов. Аекспедициа инаҵакны игәаҭан Елыратә аныхагьы, уаҟа иҟаз ацқьарақәагьы. Иазгәаҭатәуп аекспедициа аан иҭыхыз афотоқәа ишьҭоуп аурыс архитеқтортә афотограф апионер Иване Баршьевски иеизга аҟны. Аекспедициа аан иҭаҩын Елыратә ауахәама аҟны ишьҭаз аҿақәа ҩба, аҳәыҳә сахьа зныз ауахәаматә маҭәахәы, иара убас Гьаргь ацқьа ҩба, Онофри ацқьа ҩба, ҳазшази, Гьаргь ацқьа аџьашьахәытә ичаԥаз аныхақәа ҩбеи, иара убас Гьаргь ацқьа ичаԥаз аныха-кареди, уи Елыратәи Гьаргь ацқьа ихьӡ зху ауахәама ихадаӡаз анцәаихаҵаратә ареклиқвиа акәын.

== Аиубилеитә монета ==
[[Афаил:Abkhazia 1 apsar Steel 2016 Elyr Church b.png|мини|лева|Гьаргь ацқьа ихьӡала Елыра игылоу ауахәама ]]
2009 шықәса абҵара 23 рзы, Гьаргь ацқьа иныҳәамш азгәаҭаразы, Қырҭтәыла амилаҭтә банк иҭнажьит Гьаргь ацқьа иуахәама иазку, 10 лари аноминал змоу, араӡнытә, гәаларшәагатә, аколлекциатә монета. Аноминал: 10 лари Акапан: 28.28 гр., адиаметр: 38.61мм, Аилазаара: Ag.925 , Ахаҭабзиара: иреиҳаӡоу –„Proof“ Ахыԥхьаӡара: 1500 цыра. Амонета ҟаҵан 2009 шықәсазы, финлиандиатәи ахьиҭирҭаҿы. Аҭыжьра алимит: 3000 цыра. Амонета адизаин авторцәа роуп: Мамука Гонгаӡеи (ареверс) Ҭемур Аԥхаӡеи (аверс). Аверс: адизаин акомпозициа ҟаҵоуп XVII ашәышықәсазы италиатәи абер Кристофоро де Кастелли иҟаиҵаз асахьақәа рышьаҭала – Гьаргь ацқьа ихьӡала Елыра иҟоу ауахәамеи, Елыр ақыҭеи, аҽыуааи. Акомпозициа ҟаҵоуп Кавказтәи ашьхақәа рқәыԥшылараҿы. Амонета ладахьтәи арӷьаратәи ахәҭаҿы ақәҩыра ҟаҵоуп „Қырҭтәыла“ , иара убас, аҭыжьра ашықәс «[[2009]]». Ареверс: Амонета агәҭаны иарбоуп Гьаргь ацқьа иуахәама уажәтәи аԥшра, уи ҵаҟатәи агәҭанытә ахәҭаҿы римтәи ацифрала иарбоуп ауахәама аргылара арыцхә «XI–шәш.». Амонета агежь армарахьтәи ахәаҭаҿы иануп аноминал азгәазҭо ацифра «10» ақәҩыра «лари», агежь хыхьтәи ахәҭаҿы иаарԥшуп Қырҭтәыла агерб, уааҵәҟьа иҟоуп ақәҩыра. <ref>{{Cite web |url=http://www.nbg.gov.ge/index.php?m=414 |title=10 ლარის ნომინალის საკოლექციო მონეტა // საქართველოს ეროვნული ბანკის ოფიციალური ვებ-გვერდი |accessdate=2010-11-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131115150200/http://www.nbg.gov.ge/index.php?m=414 |archivedate=2013-11-15 }}</ref>

==Алитература==
* ''ახალაძე ლ.'', აფხაზეთის ეპიგრაფიკა, როგორც საისტორიო წყარო: ლაპიდარული და ფრესკული წარწერები, I, თბ.,[[2005]], გვ.96-108 
* ''ხორავა ბ.'', ილორის წმინდა გიორგის ეკლესია, ჟურნ. „რიწა“, [[2015]], № 1.
* ''მიბჩუანი თ.'', აფხაზეთი, ნაწ. I, თბ.,[[2003]], გვ. 215-217  
* ''მაკალათია ს.'', სამეგრელოს ისტორია და ეთნოგრაფია, თბ., [[1941]], გვ.348-349 
* ''კასტელი, დონ კრისტოფორო დე'', ცნობები და ალბომი საქართველოს შესახებ, თბ., [[1976]], გვ.450 
* ქართველთა უძველესი ეკლესია ილორში, სახალხო გაზეთი.-[[1912]] (25 ივლ.), გვ. 3
* ქართული ლაპიდარული წარწერების კორპუსი, II.: დასავლეთ საქართველოს წარწერები. ნაკვ. I (IX-XIII სს.), თბ., [[1980]], გვ.159-161 
* საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა. აფხაზეთი, ტ. I, თბ., [[2007]], გვ. 16-17 
* საქართველოს სულიერი საგანძური, თბ., [[2005]], გვ.182-184 
* ''როგავა გ.'', რელიგია და ეკლესია აფხაზებში, თბ., [[2007]], გვ. 157-158
* ''როგავა გ.'', აფხაზეთის ისტორიის საკითხები, თბ., [[2009]], გვ.158  
* ''ქობალია ნ.'', „ყურესა მცირესა დაშთომილ ვართ...“, გაზ. „კომუნისტი“, 1990 (8 აგვ.), გვ. 4
* კულტურული მემკვიდრეობა აფხაზეთში, თბ., [[2015]]
* კულტურული მემკვიდრეობა აფხაზეთში, მეორე შევსებული გამოცემა, თბ., [[2020]], გვ. 120
* ხვისტანი რ., „ენგურ-მოქვისწყალის აუზის (აფხაზეთი) ქრისტიანული ხუროთმოძღვრული ძეგლები“, თბ., [[2015]]. - გვ. 73-74.

==Азхьарԥшқәа==
* [http://pirweli.com.ge/index.php?option=com_content&task=view&id=59465 საქართველო აფხაზეთში ილორის ეკლესიის მიმართ განხორციელებული ვანდალიზმის გამო საერთაშორისო ორგანიზაციებს ოფიციალურად მიმართავს // Information Agency 'PirWeli']{{Dead link|date=აგვისტო 2023 |bot=InternetArchiveBot }}
* [http://www.presa.ge/new/?m=society&AID=2202 ოკუპანტები ეგზარხოსების გზას აგრძელებენ // Presa.ge]
* [http://pirweli.com.ge/index.php?option=com_content&task=view&id=60673&Itemid=1 რუსეთის საპატრიარქო ილორის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის საკითხის შესასწავლად სპეციალურ ჯგუფს შექმნის // Information Agency 'PirWeli']{{Dead link|date=აგვისტო 2023 |bot=InternetArchiveBot }}
* [http://www.interpressnews.ge/ge/konfliqtebi/161496-afkhazuri-mkhare-zhenevis-molaparakebebze-iloris-tadzris-mdgomareobis-shesakheb-fotomasalebs-tsaradgens.html აფხაზური მხარე ჟენევის მოლაპარაკებებზე ილორის ტაძრის ფოტოებს წარადგენს // InterPressNews 03-03-2011]
* [http://pirweli.com.ge/index.php?option=com_content&task=view&id=82781&Itemid=1 ილორის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძრის შემდეგ რუსული რესტავრაცია ბედიის მონასტერსაც ემუქრება // Information Agency 'PirWeli']{{Dead link|date=აგვისტო 2023 |bot=InternetArchiveBot }}

==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}

[[Акатегориа:Аԥсны ауахәамақәа]]