Афон Ҿыцтәи аҳаԥы
.jpg)
Афон ҿыцтәи аҳаԥы (аур. Новоафонская пещера, ақырҭ. ახალი ათონის მღვიმე) — Аԥсны иҟоу аҳаԥ дуқәа ируакуп, Афон Ҿыц адгьылҵакыраҿы ишьҭоуп, убри азоуп ас еиԥш ахьӡгьы замоу. Ивертәи ашьха ашьапаҿы иҟоуп. 1 млн м³ иҟоу акарсттә цәырҵратә гәаҩарақәа амоуп. Аусура ҳәаақәнаҵоит ареспубликатә наплакы «Афон Ҿыцтәи акомплекс», Аԥсны Аҳәынҭқарра атуризм аминистрра. Атуристцәа аҭаартә еиԥш аҭагылазаашьа амоуп. Аҳаԥы аҭаларҭаҿы ишьҭаҵоуп аихамҩа - атоннель, еиҭаҵуа арельстә еилазаара мҩақәызҵо. Аҳаԥы азааигәара иҟоуп Афон Ҿыцтәи аберҭыԥи, Симон Кантәи иуахәамеи.
Аҟазшьарбагақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]
- Аҵаулара: 183 м
- Амҽхак: 1 млн м³
- Ианаартыз ашықәс: 1961
- Ахаҭара: ажьакца-ҿыӡәӡәааратә
- Иахыԥхьаӡалоу: ахылҵшьҭра акьырлыхқәа
- Аҭаларақәа рхыԥхьаӡара: 4
- Ауадаҩра акатегориа: 2А
- Аҭааҩцәа рзы иахьыманшәалоу: 1500 м
- Алашарбага: Ифымцарку
- Асаит: afon-cave.ru
- Аишьҭаргылара: 43°06′02″ с. ш. 40°47′26″ в. д.HGЯO
- Атәыла: Аԥсны Аҳәынҭқарра
Аҭоурых[аредакциазура | акод аредакциазура]
Аҳаԥы аҭаларҭа гәеиҭеит Гиви Смыр, 1961 ш. азы. Уи шииԥшааз атәы реиҳәеит аспелеологцәа. 1961 ш. ԥхынгәымза 14 рзы, ақәыларатә гәыԥ аилазаара: Зураб Тинтилозов (агәыԥ анапхгаҩы), Гиви Смыр, Арсен Окроџьанашьвили, Борис Гьергьедаа,[1] аҵеџьқәа рӡеихыҽҽа иахысны, раԥхьаӡа акәны 135 м. аҵаулара змаз "Анаҟәаԥиа" азал ахь анеира рылдыршеит (азал "Аԥсны"). Убри анаҩс иаартын аҳаԥы анаҩстәи азалқәа. 1975 ш. инаркны аҳаԥы аԥсшьаҩцәа аҭаауа иалагеит. Афон Ҿыцтәи аҳаԥы шьақәгылоуп азалқәа жәба рыла, урҭ рахьтә фба рҟны еснагь аныҟәарақәа мҩаԥысуеит, залк аҭҵааратә усурақәа рзы иаанкылоуп. Азалқәа раԥхьатәи рыхьӡқәа ҩынтә аҿыц хьӡқәа рыла ирыԥсаххьеит: 1975 ш. аԥсшьаҩцәа рзы аныҟәарақәа ирылагаанӡа, иара убас ақырҭуа-аԥсуа еибашьра ашьҭахь 1992-1993 шш.[2]
Азалқәа рыхьӡқәа, ҳазҭагылоу аамҭазы ирыдкылоу:[3]
- азал "Анаҟәаԥиа" (ари азал аҟны иҟоуп аӡаҵаҟатәи аӡҭачқәа ҩба: Анатолиа, Аиаҵәа, уажәы - азал "Абхазия", азал "Аԥсны");
- "Амҳаџьырқәа" рзал ( "Аспелеологцәа" рзал, уаанӡа еиуеиԥшым ҩзалкны иҟан - " Ақырҭуа спелеологцәа" рзал, "Иқәӡаауа аӡҭачы" азал);
- азал "Нарҭаа" (азал "Нарҭаа", араҟа иҟоуп ахԥатәи аӡҭачы, Ихьӡыдоу, иара убас аҽыџь "Абнацә", раԥхьаӡа хьӡыс иаман "Абжьқәа" рзал, Ажанелиусқәа рзали, аҽыџь "Абнацәи");
- "Акораллиттә бжьындахы (агалереиа) ( уи иаҵанакуеит аԥхьатәи "Ахрезантемақәа" рзал , " Агиԥстә" ҽыџь, абжьындахы "Ахаҳәтә шәҭқәа");
- "Аспелеологцәа" рзал ( зегь реиҳа иҳараку азал, азал Аԥсар");
- Гиви Смыр ихьӡ зху азал ( иара убас идыруп "Аҟәа" азал ҳәа, раԥхьатәи ахьӡ - азал "Фантазиа" );
- азал "Аҩхаа" ( уаанӡа агалереиа хьӡыс иаман "Каньон", иара убас агалереиа "Абашҳатә ӡыхкыра");
- азал "Аԥхьарца" (аԥс. Аԥҳьарца - ҩрахәыцк змоу амилаҭтә музыкатә инструмент; уаанӡа - азал "Ивериа", уажәы - азал " Аҿартә");
- азал "Аԥсны" (раԥхьатәи ахьӡ "Каскад", анаҩс азал "Тбилиси");
- Агеликтә ҽыџь ( иара убас иаду аҽыџь "Гуров").
Аекскурсиатә ныҟәарақәа ирыҵаркуеит абарҭ азалқәа: "Анаҟәаԥиа", "Амҳаџьырқәа" , "Нарҭаа", "Акораллиттә ҽыџь", "Аҩхаа", "Аԥхьарца", "Аԥсны". "Аԥхьарца" азал аҟны зны-зынла амузыкатә концертқәа мҩаԥыргоит. Агелектитә ҽыџь аҭҵаарадырратә усурақәа рзы рхы иадырхәоит.
Аинтерес змоу ахҭысқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]
- Аҳаԥы раԥхьатәи аартҩы - Гиви Шьалуа-иԥа Смыр, 1961ш. (1946-2016), 2001ш. инаркны Афон Ҿыцтәи аҳаԥы акомплекс директорс даман.
- Аҳаԥы зегь реиҳа идуу азал - "Амҳаџьырқәа" рзал. Аура - 260 метра, аҳаракыра - 50 метра иназынаԥшуеит, аҭбаара - 75 метра аҟынӡа ыҟоуп. Ас еиԥш иҟоу аура алыршахоит "Аспелеологцәа" рзали, "Иқәӡаауа аӡҭачы" азали акны иуԥхьаӡар. Ари аҩыза аҭагылазаашьаҿы еиуеиԥшым агәаанагарақәа аҭыԥ шрымоугьы, Аԥсны иҟоу азал дуқәа иреиуам. Аҩаӡара ашәага-загала Аԥсны иҟоу аҳаԥы азалқәа рахьтә ахԥатәи аҭыԥ ааннакылоит ( Снежнаиа аҳаԥы аҟны иҟоу "Аҳ итәарҭа" азал анаҩс, аура - 309 м, аҭбаара - 110 м, аура - 40 м), азал "Икс" (убригьы Снежнаиа аҳаԥы аҟны -270 м-70м, 58 м.иҟоу аура аҟны).
- Афон Ҿыцтәи аҳаԥы аурагьы амҽхак аҭбааралагьы Аԥсны зегьы иреиҳау аҳаԥқәа ирхыԥхьаӡалам.
- Аҳаԥы зегь реиҳа еиҳау азал - "Аспелеологцәа" рзал, аура 97 метра ыҟоуп.
- Аҳаԥы зегь реиҳа иԥшӡоу азалқәа - Гиви Смыр ихьӡ зху азал, "Анаҟәаԥиа", Агеликтитә ҽыџь, Акоралликтә галереиа ( "Ахаҳәтә шәҭқәа" ргалереиа).
- Азал "Анаҟәаԥиа" аҟны зегь реиҳа иблахкыгоуп аӡҭачы "Анатолиа". Аӡҭачы амҽхак 1000 м² ыҟоуп, аҵаулара 26 м, аӡы аҟәандара 10 гр.цель. Абри азал аҟны иҟоуп "Аӡиа иаҵәа" -1250 м².
- "Агеликтитә ҽыџь" азал аҟны, аҭҵаарадырратә усзуцәа рзы иаанкылоуп, хыԥхьаӡара рацәала ацәыкәбартә цәырҵрақәа амоуп - агеликтит. Анаҩс иҟоуп ахаҳәтә ӡхыҽҽа "Аԥсны", аура - 20 м, аҭбаара - 6 м.
- Афон Ҿыцтәи аҳаԥы иамоуп аҭаларҭақәа ԥшьба, хԥа урҭ рахьтә иԥсабаратәқәам ( Азалқәа "Анаҟәаԥиа", "Аԥсны" рҟны адгьылаҵаҟатәи аихамҩатә станциақәа рыла инеиуеит), иара убас, "Иқәӡаауа аӡҭачы" аҟынтә ҷыдала иагәылгоуп аӡы мҩахызго агалереиа. Иамоу аҭаларҭаҵәҟьа убарц алшоит "Анаҟәаԥиа" азал аҭуан аҟны, аханатә иахьынтәиҭалаз. Ақәыԥшылара Ешыра ақыҭа иадуп, ахыбгалара ҵаула асахьа аманы.
- Аҳаԥы аҵакыраҿы имҩаԥысуеит Д. С. Ермаков ироман "Алашәқәа" ахҭыс ", "Метро-2033" асериа аҟынтә иаагоу.
- Аҳаԥы аҟны идырбан афильм «Приключения Тома Сойера и Гекльберри Финна» аепизод, 1981ш. СССР.
- 1994 ш. рзы, Ида астероид аҟны акратерқәа руак аҳаԥы аҳаҭыр азы ахьӡ ахҵоуп, адиаметр 0,8 км.[4].
Азгәаҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]
- ↑ Л. Лернер (1975-10-01). "Шаги под землёй". «Вокруг света» (аурыс бызшәала). Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2021-05-09 ахь. Ириашоу 2021-12-09 шықәсазы.
- ↑ "Схема Новоафонской пещеры". АбхазТур (аурыс бызшәала). Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2018-01-06 ахь. Ириашоу 2021-12-09 шықәсазы.
- ↑ "Новоафонская пещера: сколько стоит вход и что посмотреть внутри?". «Эко Абхазия» (аурыс бызшәала). 2020-12-14. Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2021-07-30 ахь. Ириашоу 2021-12-09 шықәсазы.
- ↑ "Имена собственные на объектах Солнечной системы" (аурыс бызшәала). Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2020-11-29 ахь. Ириашоу 2019-12-11 шықәсазы.
Азхьарԥшқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]
 |
Авикимедиаҿ еизгоуп абри атема иазку афаилқәа: Афон Ҿыцтәи аҳаԥы |